موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی
معدن سنگ مرمریت )گندمک( کوهبر در استان فارس، شهرستان شیراز، بخش مرکزی، شهر جدید صدرا واقع شده است معدن در22 کیلومتری شمال غرب شیراز واقع شده و در محدوده ی شهر جدید صدرا قرار دارد. شهرستان شیراز با 10300 کیلومتر مربع وسعت، از شمال به سپیدان، مرودشت و ارسنجان، از جنوب به جهرم و فیروزآباد، از شرق به استهبان و فسا و از غرب به کازرون و ممسنی محدود می شود.
شهرستان شیراز دارای 6 بخش مرکزی، زرقان، ارژن، کربال، سروستان و کوار است.
شهرستان شیراز و محدوده ی معدن در ناحیه ی آب و هوایی مرکزی فارس واقع شده و دارای آب و هوای معتدل است. محدوده ی معدن زمستان های ملایم و تابستان های گرم دارد اما طول فصل تابستان کوتاه است ؛ فصل زمستان ملایم و مرطوب است و یخبندان های شدید به ندرت صورت می گیرد و ریزش برف کم اتفاق می افتد از نظر میزان بارندگی نیمه خشک بوده و میزان بارش 200 تا 400 میلی متر متغیر است.
با توجه به شرایط آب و هوایی و راههای ارتباطی معدن ، امکان فعالیت معدنی در کلیه ی فصول سال وجود داشته و با توجه به تعصیلات رسمی و …امکان 300 روز کار مفید معدنی میسر است.
کروکی راه ارتباطی
راه ارتباطی از مرکز استان تا محدوده ی معدن از جهات مختلفی امکان پذیر است:
الف( مسیر شیراز- باجگاه، این مسیر شامل:
11/5 کیلومتر جاده ی آسفالته شیراز تا روستای باجگاه )باجگاه شیرا ز – مرودشت ) ، 6.5 کیلومتر جاده ی آاسفالته و شوسه باجگاه تا دوراهی معدن و 1.5 کیلومتر راه کوهپایه ای موجود در معدن تا سینه کار فوقانی و قدیمی است.
ب) مسیر شیراز شهرک صدرا , این مسیر شامل :
18 کیلومتر جاده آسفالته تا مجموعه آسفالته بزین و 4 کیلومتر راه شوسه از شهرک صدرا تا معدن است.
محدوده ی معئن :
محدوده ی معدن مرمریت (گندمک) کوهبر در استان فارس به شکل چهار ضلعی ABCD به مساحت 1.875 کیلومتر مربع است که بر روی نقشه نوپوگرافی 1.25000 کازرون با مشخصات زیر ترسیم و به نام معدن مرمریت (گندمک ) کوهبر در کالک سازمان صنعت و معدن و تجارت استان فارس به ثبت رسیده است.
زمین شناسی ناحیه :
این منطقه در جنوب غربی ایران واقع شده و ساختار زمین شناسی منطقه از چین هایی ساده و ملایم تشکیل شده که به صورت تاقدیس هایی با سطح محوری تقریبا قائم در جهت شمال غرب –جنوب شرق از هم جدا می شوند.
ارتفاعات این منطقه متناوبا از جنس سنگ های آهکی یا دولومیتی , مارن و مارن های آهکی که دارای چینه بندی متوسط تا ظریفی هستند تشکیل شده است.
ارتفاعات عمدتاً از جنس کربنات کلسیم ( سنگ های آهکی( متعلق به تشکیلات آسماری جهرم با سن آئوسنن –الیگوسن است. تشکیلات زیرین این سازند، در منطقه از سازندهايي چون بالیتولوژی مارن های عمدتاً قرمز رنگ همراه با میان لایه های ژیپسی و بعضاً آهک دولومیتی و چالکی و لایه های ماسه سنگی باسن پالئوسن است، سازند آسماری – جهرم به طور هم شیب روی مارن های رنگی سازند ساچون قرار گرفته اند.
رخنمون های محدودی از سازند آغاجاری با لیتولوژی ماسه سنگ قرمز و مارن های سیلتی باسن میوسن پایانی و پلیوسن آغازی از دیگر تشکیلات این ناحیه است.
کنگومرای بختیاری با لیتولوژی کنگومرای توده ای و لایه ای ضخیم همراه با ماسه سنگ و سیلت استون با سن پلیوسن پایانی از دیگر لیتولوژی ها ی ناحیه ای اساست که معمولا تپه ماهورهایی با شیب جنوب غرب می باشد که با تداخل این دو سری شکستگی با زاویه ی قطع تقریبا نود درجه، بلوک های فو ق الذکر به وجود آمده اند.
کمیت و کیفیت ذخیره معدنی :
ذخیره قطعی : 30000 تن
ذخیره احتمالی : 100000 تن
مجموع ذخایر : 130000 تن
مشخصات فیزیک و مکانیکی ماده ی معدنی
ماده ی معدنی عبارت است از کربنات سدیم با فرمول CaCo3 به رنگ کرم و قهوه ای روشن که در محدوده هایی از معدن تنوع رنگ مشاهده می شود.
مقاومت فشاری خشک : 928 kg/cm2
مقاومت فشاری تر : 847 kg/cm2
مدول آلاسیسته : 105*2.89 kg/cm2
درصد جذب آب : 0.62 درصد
درصد تخلخل : 1.62 درصد
سختی در مقیاس موس : 3.5-3
وزن مخصوص حقیقی : 2.7 gr/cm2
وزن مخصوص ظاهری : 2.67 gr/cm3
آنالیز شیمیایی به روش XRF نمونه به شرح زیر است :
SIO2 : 0.05 %
AL2O3: 0.05 %
Fe2o3: 0.2 %
Cao: 50 %
Na2o: 0.07 %
Mgo: 2 %
LOI: 45.5 %
تامین نیروی انسانی
نیروی انسانی مورد نیاز طرح 6 نفر از محل اجرای طرح قابل تامین است و تلاش بهره بردار در به کارگیری نیروهای بومی و محلی در جهت افزایش اشتغال زایی در منطقه است.
استخراج بهینه ی ذخیره معدن
بهره بردار تلاش می نماید زیر نظر مسئول فنی معدن در چارچوب قانون و مقررات و با بهره گیری از نظر کارشناس سازمان صنعت و معدن و تجارت استان فارس و توجه به اصول فنی و استخراج و بر اساس طرح بهره برداری مصوب معدن نسبت به استخراج بهینه ی ذخیره ی معدنی اقدام نماید.
در این معدن جهت استخراج سنگ از روش سیم برش الماسه و روش پارس وگوه استفاده می شود. استخراج به روش سیم برش الماسه و به شرح زیر انجام می شود:
دستگاه سیم برش الماسه در معدن معمولا با دستگاه های جانبی است.
یک دستگاه قواره ساز )مینی برش(، یک دستگاه پمپ آب، یک دستگاه حفاری )راسول( و یک دستگاه ژنراتور وجود دارد.
یکی از مواردی که در به کارگیری سیم برش الماسه باید در نظر داشت توجه سیستم درزه ها و شیب آن ها و ویژگی های لایه ها می باشد. مراحل مختلف کاری روش استخراج مکانیزه با سیم برش الماسه به شرح زیر است:
الف- انتخاب محل
انتخاب محل در این روش بسیار مهم است. یکی از دلایل این اهمیت این است که قیمت تمام شده سنگ قواره این سیستم در مقایسه با سیستم های دیگر بالاست. از این رو محل بکارگیری سیستم برش باید از هر نظر دارای سنگ سالم، یکدست و خوشرنگ بوده و نیز باید دقت شود که سنگ محل مورد نظر تحت تاثیر عوامل تکتونیکی خورده نشده باشد.
ب- مختصات پله
در این انتخاب عواملی چون عدم وجود احتمال پلرگی سیم، کم بودن اتلاف انرژی، راحت بودن استقرار دستگاه های برش و حفاری و بارکننده بستگی دارد.
پ – جهت سینه کار
بهترین جهت سینه کار عمود بر محور اصلی شکستگی های موجود است تا بتوان بهترین راندمان ممکن را از سیستم برش گرفت.
ت - حفاری
این مرحله مهم ترین مرحله در کاربرد سیم برش الماسه است و لذا دقت وافری را طلب می نماید. مهم ترین کار در این قسمت تعیین محل حفره , ارتباط چال ها با یکدیگر ، تعیین محل چال با توجه به درزه ها و شکستگی ها و سطوح موجود در سنگ و نیز با توجه به گونیا بودن سنگ صورت می پذیرد . جهت و میزان حفاری با توجه به سطوح آزاد سنگ ( جبهه آزاد( مشخصات می شود. در نخستین مرحله ی کار حفر، چال قائمی به فاصله ی معین از سطح آزاد سنگ )جبهه آزاد( حفر می گردد. این فاصله به میزان ارتفاع پله و ابعاد کوپ بستگی دارد. عمق چال باید کمی بیش از ارتفاع پله باشد. سپس در افق کف کارگاه دو چال که کاملا در یک افق قرار دارند و نسبت به هم عمودند، عمود بر چال قائم حفر می شوند که در نتیجه این سه چال به صورت یک کنج قائم همدیگر را قطع می کنند. همان گونه که مشخص است این کار دقت بسیار بالایی را طلب می نماید و کوچک ترین لغزش در انتخاب زاویه ی حفر هر یک از چال ها سبب می شود که آن ها در نهایت در یک کنج به هم نرسند و عملیات منتفی شود به همین دلیل برای این که بتوان در عملیات دقت بیشتری لحاظ نمود از ابزاری همچون دوربین و نیز در حالتی عملی تر از شمشمه , تراز و شاقول و نقاط کمکی استفاده می شود. حفر چا لها به کمک دستگاهی که راسول نامیده می شود انجام می پذیرد.
ث- ارتباط چال ها در سینه کار با دو جبهه آزاد
ابتدا چال قائمی به شیوه ی پیش گفته حفر می شود و سپس به کمک شمشه و ترازو و شاقول دو نقطه در کف کارگاه مشخص می شود که همان نقاطی است که باید از آ نها دو چال افقی عمود بر هم و عمود بر چال قائم حفر شود این چال ها، چال قائم حفر شده را در یک نقطه قطع می نمایند.
اما اگر این قطع شدگی به صورت دقیق انجام نگیرد، یعنی محل تقاطع آن ها در یک افق کامل قرار نگیرد، سبب می شود که عبور سیم الماسه با مشکل مواجه گردد. همچنین به دلیل زوایایی که در محل تقاطع چال ها به وجود می آید، لازم است که سیم را با دست در داخل چال ها حرکت دهیم تا هنگام شروع به کار، دستگاه به راحتی راه اندازی شود.
ج- ارتباط چال ها در سینه کار با یک جبهه آزاد
برای ایجاد سطح آزاد لازم برای برش ابتدا سه نقطه در روی خطی که در فاصله ی حدود سه متر از سطح آزاد قرار دارد انتخاب نموده و از دو نقطه ی اول و دوم دو چال به طور موازی و عمود بر بلوک انتخاب شده حفر می گردد. واضح است که عمق چال اول باید بیش از ارتفاع جبهه کار باشد. عمق چال دوم تقریبا معادل یا کمی بیش از ارتفاع سینه کار است.
سپس با استفاده از خواص مثلث، محل و شیب چال مورب را طوری محاسبه می کنیم که محل برخورد چال مورب و چال دوم در کف کارگاه قرار گیرد. حفر چال مورب را ادامه می دهیم تا چال اول را در افق کف کارگاه قطع نماید. پس از این که این سه چال در افق کف کارگاه به هم رسیدند دو چال افقی دیگر نیز حفر می شود به طوری که قرینه ی دو چال افقی پیشین بوده و این چال ها را در افق کف کارگاه قطع نماید. بدیهی است بدین ترتیب چال دوم، چال مورب را نیز در افق کف کارگاه قطع خواهد نمود. با توجه به در اختیار بودن این چال های ارتباط یافته به هم، می توان چهار سطح بلوک مورد نظر را برش داده و از سینه کار جدا نمود و سطح آزادی برای برش های بعدی به وجود آورد.
چ- ارتباط چا ل ها در برش قوه ای
در روش دیگر برای ایجاد سطح آزاد در بلوک از برش قوه ای استفاده می شود. در این روش ابتدا یک چال عمودی با فاصله ی حدود سه متر از جبهه آزاد سینه کار حفر می شود و در افق کف کارگاه نیز دو چال افقی در راستای چال حفر شده ی قبلی حفر می شود به طوری که سه چال همدیگر را در یک نقطه قطع نمایند.
- برش با استفاده از سیم برش الماسه:
پس از انجام عملیات حفر چال ها، سیم الماسه از چال هایی که بهم ارتباط یافته اند عبور داده می شود سپس دستگاه برش برای انجام عمل برش در مکان مناسبی مستقر می گردد.
از جمله رو شهای دیگر استخراج که می تواند در این معدن به کار رود روش مکانیکی و بدون حفر چال است که با توجه به درزه ها و شکستگی های طبیعی موجود در لایه ها روشی مناسب است. مهم ترین ماشین تولید نیرو جهت جدا نمودن بلوک ها، بولدوزر است، از جمله نقایص استفاده ی مکانیکی از بولدوزر بالا رفتن استهلاک ماشین است که موجب فرسودگی زود هنگام آن می شود.
-باطله برداری
از آنجایی که ماده ی معدنی در سطح رخنمون داشته و باطله ی موجود در معادن نیز از جنس ماده ی معدنی چنین پیش بینی می گردد که عملیات باطله برداری توام با استخراج ماده ی معدنی انجام شود. بنابراین جهت برداشت سالانه 10000 تن ماده ی معدنی و با توجه به درصد ماده ی معدنی به باطله و بالعکس نیاز است که سالانه حجم زیر را جابجا کنیم:
حجم باطله در سال: تن 16000= 40.60* 10000
حجم باطله و ماده معدنی سالانه: تن 26000 =10000+16000
بنابراین نیاز است که سالانه 26 هزار تن ماده ی معدنی و باطله را از سینه کار معدن جدا نماییم از این میزان 10 هزار تن ماده ی معدنی و 16 هزار تن باطله خواهد بود.
