ريشه هاي بررسي ارتباطات زناشويي به اواخر سالهاي دهه ي 60 در مركز مطالعات خانواده دانشگاه مينه سوتا باز مي گردد . تحقيقات اوليه به گذر( انتقال ) از نامزدي به اوايل ازدواج و شرايطي كه زوج ها را در اين انتقال موفقيت آميز حمايت مي كند، اختصاص يافت.
براساس اين تحقيق، برقراري ارتباط مؤثر، هسته ي اصلي فرايند تغيير است . تيم تحقيقاتي دانشگاه مينه توسا همچنين مفاهيم و مهارت هاي خاص ارتباط را شناسايي كرد؛ مفاهيم و مهارت هايي كه به زوج ها ياد مي داد تا توانايي هاي خود را براي بحث و گفتگو، درباره دلواپسي هاي روزمره به شيوه اي كارآمد، افزايش دهند.
تيم تحقيقاتي اين دانشگاه ، با تشخيص اينكه روابط ، علاوه بر اينكه برقرار شدني است ، حفظ مي شود، تحكيم پيدا مي كند و فرو مي پاشد و مهمترين مسئله ي مورد نظر آموزش درست و تمايل زوجين به شركت در اين آموزش ها مي باشد.
از سال 1971 به بعد، بيش از 70 مطالعه درباره ي ارتباطات زناشويي انجام شد . بسياري از آنها به صورت رساله ي دكترا در نشريه هاي تخصصي منتشر شدند و تعدادي هم در دست چاپ هستند .
اكثر اين تحقيقات در دانشگاههاي معروف امريكا با همكاري مربيان ارتباط زناشويي در مورد بيشتر بافت هاي اجتماعي صورت گرفته اند . به طور خلاصه، يافته ها نشان مي دهند كه استفاده از اين برنامه، بر ارتباط، تاثير بسيار مفيد و مؤثر دارد و رضايتمندي از رابطه افزايش پيدا مي كند.
در حال حاضر، دامنه ي برنامه ارتباط همسران، بسيار فراتر از تحقيقات اوليه آن رفته است . از قرار معلوم در سراسر ايالات متحده امريكا و نيز كشورهاي كانادا، اروپا ، استراليا، زلاند نو، ژاپن و كره بيش از 500 هزار زوج در برنامه ي آموزشي ارتباط همسران شركت كردند و نتايج مثبتي به دست آوردند و از آن لذت بردند و صميميت در روابط آنها افزايش يافته است.
آموزش مهارت هاي ارتباطي در كيفيت بخشي به ارتباط همسران مؤثر بوده و داراي مزاياي ذيل مي باشد:
*درك بهتر خود و همسر
*احساس ارزشمندي بيشتر
*حل بهتر و سريع تر تعارضها
*لذت بيشتر از يكديگر
*راه هاي جديد ابراز صميميت
*راهنماي مؤثرتري براي حرف زدن و گوش دادن
در گذشته، جنسيت و موقعيت يا جايگاه فرد معمولاً تعيين كننده ي تصميم ها و نحوه ي حل تعارض ها در خانه و محل كار بود . زن ها و شوهرها به ندرت درباره فرايندهاي ارتباطي خود (چگونه گوش دادن، حرف زدن و ارتباط برقرار كردن ) با هم حرف مي زدند . اما در دنياي فعلي پيچيده، حرف زدن و گوش دادن به يكديگر به منظور افزايش صلاحيت هاي اجتماعي و رضايت از زندگي و مع ني بخشي به آن ضرورت دارد و هدف اصلي از ارتباط زناشويي اين است كه به زوجين كمك كند كه به طور ماهرانه با استفاده از اين نگرش كه من – براي – خودم – اهميت قائلم و من – براي – تو – اهميت قائلم- حول و حوش مشكلات روزمره، تبادل نظر كنند.
محتواي آموزش دوره
- توجه كردن به خود )معرفي چرخه ي آگاهي (يعني طرح و نقشه اي كه به زوجين كمك مي كند تا آگاهي خود را درباره مشكلات , تشخيص و گسترش دهند.
- توجه كردن به همسر، افزايش مهارت گوش دادن
- حل تعارض ها- برنامه ريزي براي مشكلات
- انتخاب سبك هاي ارتباطي، شيوه هاي حرف زدن و گوش دادن
روش اجراي پيش آزمون و پس آزمون
اين پرسشنامه ها براي كمك به زوجين در تعيين اهداف و ارزيابي از پيشرفت آنها طراحي و تدوين شده است . سؤالهاي هر پرسش نامه ، به مفاهيم و مهارت هاي مربوط هستند كه در بخش حرف زدن و گوش دادن به يكديگر آموزش داده شده اند . قبل و بعد از شركت در دوره ي آموزشي داراي ساختار، زماني را به جواب دادن سوال ها اختصاص داده اند.
حالت ها و رفتارها
رفتارها) كلامي و غيركلامي ( هر ارتباطي كه برقرار مي شود و هر پيامي كه فرستاده مي شود حاوي دو مولفه است : نگرش و رفتار، رفتارها يا كلامي اند يا غير كلامي و نگرشها ريشه در باورها، احساسات و قصد و نيت فرد دارند و رفتارها منعكس كننده ي نگرش فرد هستند و نگرش معمولاً به دو دسته تقسيم مي شود نگرش به خود، نگرش به همسر نگرش درباره ي خود، در ارتباط، من به خودم اهميت نمي دهم – من به خود اهميت مي دهم .
نگرش درباره همسر، من براي تو اهميتي قائل نيستم )بي اعتنايي( من براي تو اهميت قائل هستم )اعتنا(نگرش توجه آميز يا غيرتوجه آميز كه فرد به خود يا همسرش دارد، بيان كننده پيش فرض هاي لحظه اي يا ريشه دار درباره ي اهميت به يكديگر است . اين نگرش هاي زير بنايي به ارزش خود و ارزش همسر، شالوده ي ارتباط فرد را تشكيل مي دهد كه به نوبه ي خود، ارتباط فرد را تحت تأثير قرار مي دهد.
طرح پرسش هاي زير از زوجين به طور جداگانه
-1 تاكنون، چه رابطه اي داشته ايد )چي گذشته( ؟
-2 در گذشته، با چه تعارض هايي درگير بوديد؟
-3 چه كارهايي براي صميمت و رفع مشكلات ارتباطي انجام داده ايد؟
-4 چرا به كارگاه آموزشي مهارت ها آمده ايد؟
-5 منظورتان از شركت در كارگاه آموزشي و اهدافي كه خواستار رسيدن به آن هستيد، چيست ؟
لطفاً توضيح دهيد.
هنگامه هاي بايدها و نبايدها
نبايدها
زوجين، بيشترين آسيب ديدگي را از نگرشهاي غلط و فقدان مهارت و يا سوء استفاده از مهارت ارتباطي دارند، سوء استفاده از مهارت ، بدين معنا كه فرد فقط از زبان خويش براي گول زدن همسر خود استفاده كند.
بايدها
استفاده از شيوه هاي حرف زدن و گوش دادن
حل تعارض ها، انتخاب سبك ارتباطي صحيح
كمك به خود و همسر ، براي استفاده از اين نگرش ، به طرز ماهرانه كه )من – براي – خودم - اهميت قائلم و من – براي – تو – اهميت قائلم( رفع سوء تفاهمات/ افزايش عزت نفس
هنگامه هاي يكساني و همزماني كنش هاي دانش روان درماني، در اين پژوهش:
روش و شيوه هاي متكي به ديدگاه هنگامه ها را در مورد صميمت زوجين و مهارت هاي رفتاري و ارتباطي در سه وضعيت دانش پژوهي/ دانش ورزي و دانش پردازي نشان داده مي شود.
وضعيت نخست: تلاش هاي دانش پژوهي
هنگامه ي نخست مجتمع زوجين توزيع سوالات پيش آزمون / دستورالعمل / ارزيابي كيفيت ارتباط فعلي با همسر / چگونگي تعيين اهداف
طرح پرسش هاي ذيل در جلسه:
-1 منظورتان از صميمت زوجين چيست؟
-2 منظورتان از مهارت هاي ارتباطي چيست؟
-3 مشكل ارتباطي شما چيست؟
هنگامه ي دوم ) درگيري ها(
لطفاً 5 تا از تعيين اهداف يادگيري رفتارهايي كه مي خواهيد در آموزش مهارت ها در 8 جلسه 2 ساعته كاهش يا افزايش دهيد، مشخص کنيد.
هنگامه ي سوم : حساسيت ها
الف( آنچه آموزش داديم و دركارگاه مطرح شد، چه چيزهايي را به يادتان مي آورد؟
ب( رفتارهاي نادرست پدر و مادرهايمان با يكديگر و رفتارهاي نادرست ما زوجين با يكديگر
پ( از مطالبي كه گفته شد كدام مطلب مهمتر بود؟
ت( حل كردن تعارض ها (آقايان درصد بالاتري اين پاسخ را دادند)
ث( سبك هاي يادگيري )خانمها درصد بالاتري اين پاسخ را دادند(
ج( چه پيام هايي منجر به جدايي و ايجاد فاصله در شما مي شود؟
چ( پيام هايي كه به غلط مخابره مي شد و به اشتباه تعبير مي شد.
الان چه احساسي داريد، احساس راحتي مي كنيد؟
بله، بعد از آموزش ها احساس راحتي و آرامش مي كنيم ، ياد گرفتيم كه چطور درست گفتگو كنيم و تعارض ها را حل نماييم.
هنگامه ي چهارم: معني يابي و معني دهي
انتخاب سبك ارتباطي/ برنامه ريزي براي حل تعارض ها
اصلاح سبك هاي گفتگو در اجراي عملي زو جين توسط افراد شركت كننده در كارگاه و راهنمايي آموزشگر
وضعيت سوم: تلاشهاي دانش پردازي
هنگامه پنجم: فرانگري و برداشت ها
اجراي پس آزمون
مرور يادگيري مهارت توسط زوجين و رفع اشكالات و پاسخ گويي به سؤالات
بحث و نتیجه گیری
با توجه به اجراي پيش آزمون و پس آزمون و آموزش به صورت كارگاهي در فضاي مناسب و با آموزشي جامع نتايج نشانگر اين موضوع بود كه زوجين به طور مؤثر ، مهارت را ياد گرفته و به فرايند مهارت آموزي رسيدند و متوجه سبك غلط ارتباطي خود شده و به اصلاح آن پرداخته اند
و زوجين ، نبايدهاي رفتاري و حساسيت هاي خود را درك كرده و مهارت گوش دادن، توجه كردن و چگونگي گفتگو و حل تعارض ها را آموختند.
آنها ياد گرفتند كه چه پيام هايي منجر به جدايي و ايجاد فاصله در آنها مي شود و اين پيام ها چگونه خودشان را در رابطه ي آنها نشان داده و باعث فاصله مي شود.
زوجين همچنين آموختند با استفاده از سبك ارتباطي صحيح، از مخابره ي پيام غلط ، جلوگيري كنند و با گفتگوي سالم ، صميميت را در بين خود افزايش دهند و اين انتخاب با آگاهي و آزادي صورت گرفت و زوجين از دوره آموزشي راضي بوده و احساس رضايتمندي مي كردند.
